Hợp tác xã phi nông nghiệp đổi mới để phát triển

Kinh tế tập thể, hợp tác xã phi nông nghiệp cần đổi mới để phát triển nhanh, bền vững.

Báo cáo của Liên minh Hợp tác xã (HTX) Việt Nam tại hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13- NQ/TW và tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012 trong lĩnh vực phi nông nghiệp, cho thấy, 20 năm qua, kinh tế tập thể (KTTT), HTX lĩnh vực phi nông nghiệp của cả nước phát triển cả về số lượng, chất lượng, quy mô và hiệu quả hoạt động.

Phát triển về lượng và chất

Ông Nguyễn Văn Thịnh- Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, trong 20 năm qua, các loại hình HTX lĩnh vực phi nông nghiệp phát triển cả về số lượng và chất lượng. Trong đó, lĩnh vực vận tải và thương mại, dịch vụ tăng mạnh.

Số lượng HTX, liên hiệp HTX quy mô vừa và lớn tham gia xuất khẩu hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị, sản phẩm OCOP ngày càng tăng; thích ứng an toàn, linh hoạt với điều kiện dịch COVID-19.

Theo đó, mang lại hiệu quả thiết thực cho thành viên, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo. Đồng thời, góp phần phát triển nguồn nhân lực có tay nghề và chất lượng cao, khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo đối với lao động trẻ, nâng cao nhận thức của xã hội về HTX kiểu mới.

Đến cuối năm 2021, cả nước có 9.316 HTX (chiếm 34,7% tổng số HTX cả nước), 16 liên hiệp HTX, 44.226 tổ hợp tác lĩnh vực phi nông nghiệp. Qua đó, thu hút gần 3 triệu thành viên. Vốn điều lệ, giá trị tổng tài sản, doanh thu, tiền lãi đều tăng từ 5,9- 15 lần so với năm 2002.

Số HTX phi nông nghiệp hoạt động hiệu quả là khoảng 55- 80%. So với HTX nông nghiệp, số lượng thành viên và lao động của HTX phi nông nghiệp thấp hơn nhưng đạt tỷ lệ cao hơn trong vốn, tài sản, doanh thu, lợi nhuận.

Tại Vĩnh Long, được sự quan tâm lãnh- chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh và sự thực hiện nghiêm túc của các ngành, các cấp nên trong hơn 20 năm qua, KTTT có bước chuyển biến tích cực, phát triển khá về số lượng, từng bước được nâng cao về chất lượng, phát triển với nhiều hình thức đa dạng, nòng cốt là HTX. Các loại hình KTTT được đổi mới và phát triển theo Luật HTX.

Giá trị sản xuất kinh doanh của KTTT từng bước được nâng cao và ổn định, đóng góp tích cực vào tỷ trọng nền kinh tế tỉnh nhà.

Bên cạnh, KTTT đã góp phần vào việc thực hiện các chương trình xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các thành viên và cộng đồng dân cư, nhất là ở vùng nông thôn.

Trong đó, chất lượng hoạt động các HTX phi nông nghiệp tiếp tục được nâng lên, nhiều HTX đã đầu tư vốn, mua sắm phương tiện, thiết bị, mở rộng quy mô, ngành nghề và thị trường tiêu thụ sản phẩm… để phát triển sản xuất kinh doanh.

Theo UBND huyện Mang Thít, huyện có 17 HTX với 11 HTX lĩnh vực nông nghiệp, 6 HTX phi nông nghiệp, tổng vốn góp 4,32 tỷ đồng. 

Đa số HTX đều đã chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Trong số 7 HTX hoạt động có hiệu quả thì có 6 HTX lĩnh vực phi nông nghiệp (3 HTX công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp, 2 HTX kinh doanh và khai thác quản lý chợ, 1 HTX lĩnh vực giao thông).

Đổi mới để tiếp tục phát triển

Bên cạnh những kết quả đạt được, các HTX phi nông nghiệp ở Vĩnh Long còn một số tồn tại: phần lớn các HTX có quy mô nhỏ; giá trị sản xuất, kinh doanh chiếm tỷ trọng thấp trong tổng giá trị sản xuất của tỉnh…

Do năng lực, trình độ quản lý, điều hành của nhiều HTX còn hạn chế, chưa phát huy tốt nội lực, nguồn lực tài chính còn hạn chế, chưa đủ điều kiện tiếp cận các dự án, nguồn vốn từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc tham gia vào các chương trình phát triển của tỉnh.

Để tiếp tục phát triển, nâng cao hiệu quả KTTT, thời gian tới, tỉnh tập trung củng cố, đổi mới, phát triển KTTT theo chiều sâu, tạo chuyển biến rõ nét, tốc độ tăng trưởng cao hơn, tiến tới có tỷ trọng ngày càng lớn hơn trong GRDP của tỉnh.

Cùng với đó, đa dạng hóa lĩnh vực ngành nghề, xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, phù hợp với đặc điểm từng loại hình, gắn với chuyển dịch cơ cấu, các kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội. Tỉnh Vĩnh Long mong được sự tiếp tục quan tâm của các cấp, các ngành Trung ương trong việc phát triển KTTT, HTX.

Ông Nguyễn Mạnh Cường- Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam khẳng định, Luật HTX có những tác động đến phát triển KTTT, HTX như thành lập, đăng ký HTX, liên hiệp HTX; phát triển thành viên và tổ chức cung ứng dịch vụ cho thành viên; năng lực tổ chức quản lý, điều hành; tài sản, tài chính và hiệu quả hoạt động.

Tuy nhiên, hoạt động của HTX phi nông nghiệp còn nhiều bất cập. Đặc biệt, trước tác động của biến đổi khí hậu, diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19… đã khiến nhiều HTX bị thu hẹp đầu ra, thậm chí tạm dừng sản xuất.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số ngày càng được đẩy mạnh, đòi hỏi các HTX không ngừng nâng cao năng lực để tiếp cận thị trường...

Theo đó, việc đổi mới chính sách để HTX phi nông nghiệp phát triển càng cấp bách, cần xuất phát từ thực tiễn triển khai chính sách và từ nhu cầu phát triển của các HTX.

Theo Liên minh HTX Việt Nam, mục tiêu phát triển KTTT, HTX phi nông nghiệp đến năm 2030: cả nước có khoảng 26.000 HTX, 70 liên hiệp HTX, 250.000 tổ hợp tác, thu hút 8 triệu thành viên và tạo việc làm cho 5 triệu lao động thường xuyên; thu hút hầu hết hộ cá thể ở nông thôn và khoảng 30% hộ cá thể thành thị tham gia. Đồng thời, khoảng 80% HTX hoạt động hiệu quả.

Bài, ảnh: SÔNG HẬU