 |
| Sản phẩm dừa cấy phôi của Trường ĐH Trà Vinh. |
Giải quyết bài toán nguồn giống
Trước bài toán khan hiếm về giống và khó mở rộng diện tích, công nghệ cấy phôi giúp nâng tỷ lệ trái dừa sáp đạt 70-90%, giải quyết bài toán nguồn cung từng là “điểm nghẽn lâu năm”, góp phần đưa các thành tựu KHCN vào thực tiễn đời sống theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Viện Nghiên cứu Dầu và Cây có dầu là đơn vị đầu tiên nghiên cứu thành công quy trình nuôi cấy phôi dừa sáp (2001-2005) với tỷ lệ thành công 60,6%.
Trường ĐH Trà Vinh tiếp tục hoàn thiện quy trình thông qua đề tài cấp bộ (2017-2022), nâng tỷ lệ thành công lên 63%, đồng thời thương mại hóa cây giống dừa sáp từ năm 2011, mỗi năm cung ứng cho nông dân từ 5.000-8.000 cây giống, giá bán 700.000-800.000 đ/cây.
ThS Nguyễn Ngọc Trai- Phó Trưởng Khoa Nông nghiệp- Thủy sản (Trường ĐH Trà Vinh) cho biết: Thời gian qua, trường ưu tiên các nghiên cứu có tính ứng dụng cao trong lĩnh vực nông nghiệp.
Trong công tác nhân giống dừa sáp, Trường ĐH Trà Vinh tập trung đẩy mạnh nghiên cứu và triển khai nhiều đề tài ứng dụng. Qua từng giai đoạn, quy trình nuôi cấy phôi hữu tính được cải tiến đáng kể, giúp tạo ra cây giống khỏe, tỷ lệ sáp ổn định và chất lượng cao, góp phần đáp ứng nhu cầu mở rộng sản xuất của nông dân.
Tỷ lệ dừa sáp cấy phôi đạt trên 85 %/buồng, cao hơn 3-4 lần so với giống truyền thống. Đây được xem là bước tiến quan trọng giúp mở rộng vùng trồng dừa sáp chất lượng cao.
Hiệu quả kinh tế từ dừa sáp cấy phôi vượt trội, mô hình 7 năm tuổi cho lợi nhuận 925 triệu đồng/ha, cao gần 5 lần so với dừa sáp truyền thống và gấp 10 lần so với các giống dừa khác. Nhờ công nghệ, tỷ lệ trái sáp đạt 85-95%, rút ngắn thời gian cho trái chỉ còn 3-3,5 năm.
Bước ngoặt phát triển mới
Trong bối cảnh nhiều thanh niên trẻ loay hoay tìm hướng khởi nghiệp, tại xã Song Lộc, vợ chồng bà Đinh Thị Thanh Tâm đã quyết định đầu tư vào kinh doanh giống dừa sáp cấy phôi, mở ra bước ngoặt mới để phát triển kinh tế từ đặc sản dừa sáp theo hướng nông nghiệp công nghệ cao.
Năm 2010, dựa trên nền tảng chuyên môn tích lũy khi còn là giảng viên Trường ĐH Trà Vinh, bà Tâm đã thử nghiệm trồng dừa sáp cấy phôi trên diện tích 1ha đất vườn.
Qua hơn 4 năm kiên trì hoàn thiện quy trình canh tác, kết quả mô hình cho trái ổn định với sản lượng khoảng 1.000 trái/tháng. Đến năm 2015, mở rộng quy mô canh tác lên 4ha dừa sáp cấy phôi và cung ứng bình quân 15.000-20.000 cây giống/năm.
Cùng với đó, bà Tâm liên kết hỗ trợ kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm cho nông dân, góp phần hình thành vùng nguyên liệu dừa sáp bền vững tại địa phương.
Nhờ áp dụng đồng bộ kỹ thuật hiện đại, vườn dừa cấy phôi của bà Tâm đạt năng suất 1.000-1.600 trái/ha/tháng, với tỷ lệ trái sáp đạt đến 94 %/buồng, mức cao nhất so với cách trồng truyền thống.
Với giá bán từ 80.000-120.000 đồng/trái, riêng sản phẩm dừa thương phẩm mang lại hơn 6 tỷ đồng/năm.
Đây được xem là hướng đi đột phá, góp phần giải quyết bài toán nguồn cung dừa sáp, đặc sản luôn có đầu ra ổn định trên thị trường.
Nhờ kiên trì, tri thức khoa học và tinh thần khởi nghiệp, năm 2022 bà Tâm thành lập Công ty TNHH MTV Phát Đặng, mạnh dạn đầu tư hơn 15 tỷ đồng xây dựng nhà máy chế biến hiện đại để chế biến sâu, nâng tầm giá trị đặc sản dừa sáp.
Đến nay, công ty có 3 sản phẩm chủ lực đạt OCOP 3 sao: dừa sáp trái, kem dừa sáp, mứt dừa sáp được phân phối rộng rãi qua các hệ thống siêu thị, trạm dừng chân và cửa hàng bách hóa.
Mô hình khép kín từ trồng, sản xuất giống đến chế biến và tiêu thụ, công ty đã tạo việc làm ổn định cho 30 lao động địa phương, trong đó hơn 30% người Khmer, thu nhập 5,5-18 triệu đồng/tháng, một số đạt trên 20 triệu đồng.
Thời gian tới, công ty tiếp tục mở rộng vùng nguyên liệu, nâng cao năng lực chế biến, phát triển thương hiệu, hướng tới xuất khẩu và nâng tầm đặc sản địa phương.
Theo ông Văn Hữu Huệ- Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường: Tỉnh có hơn 1.360ha trồng dừa sáp, trong đó hơn 31ha sử dụng giống cấy phôi. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng diện tích dừa sáp lên 1.500ha.
Khi kỹ thuật cấy mô được ứng dụng rộng rãi, nhà vườn sẽ mạnh dạn cải tạo vườn dừa già cỗi, nâng cao năng suất và thu nhập bền vững. Hiện 80% sản lượng dừa sáp vẫn bán dưới dạng nguyên liệu thô phục vụ nội địa, chỉ 20% được sơ chế, chế biến và xuất khẩu.
Tỉnh đang thu hút đầu tư, xây dựng chuỗi liên kết từ trồng trọt, chế biến đến tiêu thụ; đồng thời, đẩy mạnh quy hoạch vùng trồng quy mô lớn, phát triển theo hướng hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP, qua đó tạo nguồn nguyên liệu chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Bài, ảnh: MỸ NHÂN
In bài viết
