4 chuyển đổi mang tính cách mạng
Sáng 16/12, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026, diễn ra phiên chuyên đề kinh tế tuần hoàn với chủ đề: “Thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng cao và phát triển bền vững".
Ông Phạm Đại Dương, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương
Phát biểu khai mạc, ông Phạm Đại Dương, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho biết, để hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược 100 năm mà Đảng ta đã đặt ra: đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, cần có bước đột phá trong đổi mới mô hình tăng trưởng. Theo đó, phải đạt được tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030 và các năm tiếp theo.
Mô hình tăng trưởng mới này phải đảm bảo các yếu tố cốt lõi: Bền vững, toàn diện và bao trùm, không chỉ tập trung vào tốc độ mà còn nhấn mạnh vào tính bền vững, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh.
Mô hình này được định hình bởi việc thực hiện đồng bộ 4 chuyển đổi mang tính cách mạng, đó là: Chuyển đổi số để kiến tạo nền kinh tế số, xã hội số, công dân số; chuyển đổi xanh để phát triển bền vững, chất lượng cao, hài hòa với thiên nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu; chuyển đổi năng lượng để đảm bảo an ninh năng lượng và cam kết quốc tế mạnh mẽ về Net Zero vào năm 2050; chuyển đổi cơ cấu, chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức, thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh.
"Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai yếu tố căn bản cấu thành một xu thế tất yếu, không thể đảo ngược. Đây không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc của thực tiễn".
Trong đó, chuyển đổi số tạo ra tốc độ và sự thông minh, giúp chúng ta vượt qua giới hạn về vật lý, tăng năng suất lao động, tạo ra các ngành kinh tế số có giá trị gia tăng siêu tốc.
Chuyển đổi xanh tạo ra sự bền vững và tính nhân văn, đảm bảo tính bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh, không để chúng ta phải đánh đổi tương lai môi trường, xã hội để lấy lợi ích tăng trưởng đơn thuần và ngắn hạn.
Tuy nhiên, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không phải là hai quá trình đơn lẻ độc lập mà có sự gắn kết chặt chẽ, hòa quyện với nhau mà chúng ta vẫn thường gọi là "chuyển đổi kép".
Kiến tạo không gian phát triển mới
Ông Phạm Đại Dương nhắc lại, tại Diễn đàn Kinh tế Mùa Thu tổ chức vào cuối tháng 11 vừa qua tại TP Hồ Chí Minh với chủ đề "Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số", Thủ tướng Chính phủ đã có bài phát biểu quan trọng. Trong đó, chỉ ra sự đan xen, cộng hưởng của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là động lực của tăng trưởng toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới. Đồng thời, khẳng định đây là cơ hội để các quốc gia, trong đó có Việt Nam, tái cấu trúc nền kinh tế, bứt phá vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
"Kinh tế tuần hoàn với vai trò là một động lực của chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số, gắn liền với phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là một trụ cột chiến lược của mô hình tăng trưởng mới, "chìa khóa" chiến lược để Việt Nam tận dụng cơ hội bứt phá vươn lên" - ông Phạm Đại Dương nhấn mạnh.
Kinh tế tuần hoàn biến chất thải thành tài nguyên thứ cấp, mở ra các ngành công nghiệp tái chế, công nghiệp sinh thái và năng lượng tái tạo có giá trị gia tăng cao. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào mà còn thu hút các dòng vốn xanh chất lượng cao, kiến tạo một không gian phát triển mới cho Việt Nam để có thể đạt được tốc độ tăng trưởng hai con số. Đồng thời, duy trì bảo đảm tốc độ trở nên vững chắc và bền vững.
Ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường
Ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ, trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, việc hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Bộ Tài nguyên và Môi trường theo Nghị định số 35 của Chính phủ là một bước điều chỉnh rất quan trọng trong tổ chức bộ máy. Sự thay đổi này không chỉ nhằm tinh gọn hệ thống quản lý mà còn thể hiện định hướng chuyển từ cách tiếp cận quản lý theo ngành sang phương thức quản lý tổng hợp theo không gian sinh thái, gắn kết giữa đất, nước, rừng, biển, khoáng sản và khí hậu.
"Đây sẽ là nền tảng để tăng cường hiệu quả phối hợp chính sách và thúc đẩy mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế sinh thái và bền vững, hướng tới sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường" - ông Lê Công Thành nói.
Theo ông Lê Công Thành, nhận thức rõ tầm quan trọng của phát triển kinh tế xanh tuần hoàn, Việt Nam đã xây dựng được định hướng khá toàn diện trên các cấp độ. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 cùng với Luật Bảo vệ môi trường đã đặt nền móng vững chắc cho tiến trình này.
Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 08 và sau đó là Nghị định số 05 cụ thể hóa nhiều quy định về kinh tế tuần hoàn, quản lý chất thải, mua sắm xanh và phát triển ngành công nghiệp môi trường.
Chúng ta cũng có những bước tiến mạnh mẽ trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Nghị định số 119/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP đã quy định rõ về phát triển thị trường carbon, tạo cơ chế trao đổi bù trừ tín chỉ carbon trong nước và quốc tế.
Bên cạnh đó, Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam được phê duyệt tại Quyết định số 232 đã lồng ghép kinh tế xanh vào quá trình hoàn thiện các luật liên quan như Luật Tài nguyên nước, Luật Đất đai. Đây là những tiền đề pháp lý quan trọng để hình thành và vận hành thị trường carbon tại Việt Nam phù hợp theo thông lệ quốc tế.
Một dấu mốc quan trọng khác là việc ban hành tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh tại Quyết định số 21 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, 45 loại hình dự án đầu tư được phân loại thành 7 nhóm bao quát từ năng lượng, giao thông, nông nghiệp đến xử lý chất thải.
Quy định này có ý nghĩa đặc biệt trong việc định hướng và điều phối dòng vốn vào các dự án thân thiện với môi trường, tạo khung tham chiếu quan trọng cho các tổ chức tín dụng, nhà đầu tư và cơ quan quản lý.
Việt Nam là một trong những quốc gia tiên phong tại ASEAN ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 tại Quyết định số 222 của Thủ tướng Chính phủ. Kế hoạch này đã xác định rõ 10 nhóm ngành, lĩnh vực ưu tiên, đưa ra các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để hiện thực hóa mô hình kinh tế tuần hoàn.
Song song với đó, trong lĩnh vực nông nghiệp, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Đề án phát triển khoa học và ứng dụng chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030 tại Quyết định số 540. Các văn bản này cho thấy sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của hệ thống chính trị trong việc kiến tạo thể chế cho chuyển đổi xanh.
"Từ những định hướng chính sách đúng đắn, thực tiễn tại Việt Nam đã ghi nhận những tín hiệu tích cực. Xu hướng xanh hóa sản xuất và tiêu dùng xanh đang lan tỏa mạnh mẽ, trở thành động lực chủ đạo thúc đẩy chuyển đổi xanh của nền kinh tế" - ông Lê Công Thành khẳng định.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường dẫn chứng, trong nông nghiệp, chúng ta đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ sang nông nghiệp sinh thái, giảm phát thải. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ cao, nhà kính, hệ thống cảm biến tự động để kiểm soát môi trường, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
Trong chăn nuôi, mô hình kinh tế tuần hoàn xử lý chất thải thành năng lượng, phân bón hữu cơ đang đem lại hiệu quả kinh tế cao và giảm thiểu ô nhiễm.
Trong thủy sản, kinh tế biển đã có nhiều mô hình kinh tế tuần hoàn biển mang lại hiệu quả rất lớn về kinh tế và giúp bảo vệ môi trường.
Trong công nghiệp và xây dựng, các khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp tuần hoàn đang dần được hình thành. Các sáng kiến áp dụng kinh tế tuần hoàn trong ngành nhựa, dệt may, vật liệu xây dựng...
Theo ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, triển khai các chính sách của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, xu hướng tiêu dùng xanh, giảm chất thải nhựa, sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường đang được người dân quan tâm và hưởng ứng. Nhiều siêu thị, trung tâm thương mại đã thí điểm các mô hình giảm thiểu rác thải nhựa. Đặc biệt, chính sách mua sắm công xanh đã bắt đầu được áp dụng tại một số bộ, ngành và địa phương đối với các dự án sử dụng ngân sách nhà nước. Tại nhiều khu dân cư, các mô hình phân loại, thu gom và xử lý chất thải theo hướng tuần hoàn đang được cộng đồng chung tay thực hiện hiệu quả.
