Đại biểu Quốc hội đồng tình cấm sản xuất, kinh doanh thuốc lá điện tử, nung nóng

Tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất

Ngày 27/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Đại biểu Nguyễn Anh Trí - đoàn Hà Nội hoan nghênh ban soạn thảo Luật đầu tư (sửa đổi) đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào Danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Điều 6 của dự thảo Luật.

Theo đại biểu đoàn Hà Nội, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, trong đó, đối với lĩnh vực y tế quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội”.

Ông Nguyễn Anh Trí nhận định, quy định này đã đáp ứng được đông đảo nguyện vọng của nhân dân và được quốc tế đánh giá rất cao.

Ngày 18/11/2025 vừa qua Tổ chức Y tế thế giới đã gửi thư cho Thủ tướng Phạm Minh Chính, trong thư có viết: “Hành động quyết liệt của Việt Nam trong việc cấm các sản phẩm độc hại này đã được Tổng Giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, tuyên dương tại phiên họp Đại hội đồng Y tế Thế giới tháng 5/2025”.

Cũng trong thư đó, "WHO xin khuyến nghị lệnh cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng của Quốc hội cần được phản ánh trong Luật Đầu tư (thay thế) và không đi kèm với bất kỳ ngoại lệ nào” - ông Trí nói và cho rằng, việc cấm mà ban soạn thảo bổ sung đó rất phù hợp với khuyến nghị của WHO.

Tuy nhiên, trong dự thảo, ở Điều 6 về ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh đã bổ sung việc cấm: “Kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”. Song, như vậy chưa đủ.

Do đó, ông Trí đề nghị khoản 1 mới bổ sung ở điều 6 của Luật Đầu tư (sửa đổi) cần viết theo hướng :“Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người”.

“Vì chỉ cấm kinh doanh, nhưng người ta đầu tư để sản xuất, để làm kho chứa, để vận chuyển thì sao?" - ông Trí phân tích và đặt thêm vấn đề, các loại khí, chất gây nghiện gây tác hại cho sức khỏe con người cũng phải bị cấm. "Cần phải cấm ngay khí N2O cho mục đích giải trí" - vị đại biểu nêu rõ.

Ông Trí cũng đề xuất Chính phủ cần sớm có Nghị định, đưa ra các chế tài để xử phạt các hành vi cấm trong Nghị quyết 173 của Quốc hội, đồng thời, Quốc hội sớm đưa vào chương trình để sửa đổi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá nhằm đưa các nội dung cấm trong Nghị quyết 173 vào văn bản Luật cho thật đầy đủ và hiệu quả.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên - đoàn Tây Ninh cũng đồng tình khi dự thảo luật mới nhất đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh.

Bà Uyên cho rằng, cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam về Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 17/3/2005.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 173 của Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Quyết định 1665 của Thủ tướng Chính phủ cũng giao các bộ, ngành, địa phương rà soát văn bản pháp luật liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung.

"Vì vậy, việc quy định thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh trong Luật Đầu tư là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất, giúp thực thi pháp luật hiệu quả hơn. Khi thị trường chính thức bị cấm, việc kiểm soát, thanh tra, xử lý vi phạm sẽ khả thi hơn, tránh tình trạng nhập lậu, quảng cáo trá hình và sử dụng làm công cụ tài chính cho các hoạt động tội phạm khác" - bà Uyên nói.

“Vòng gác đầu tiên” của hệ thống pháp luật

Đại biểu Phạm Trọng Nhân - đoàn TP. Hồ Chí Minh cho hay, danh mục nghề cấm đầu tư kinh doanh chính là “vòng gác đầu tiên” của hệ thống pháp luật và nơi chúng ta xác lập những “giới hạn đỏ” mà không có bất kỳ chủ thể nào được phép vượt qua.

Ông Nhân nêu bài học từ thuốc lá điện tử, một sản phẩm bị xem nhẹ, bị đưa ra rồi lại đưa vào tại dự thảo luật và cho rằng khí cười N2O đang đi đúng con đường đó với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng nề hơn.

Theo ông Phạm Trọng Nhân, khí N2O khiến những người sử dụng (đa phần là học sinh, sinh viên) vừa bị tổn thương thần kinh vừa bị nghiện, rất khó phục hồi. Không thể để một chất phá hủy thần kinh và gây nghiện mạnh như khí N2O có thể tồn tại trong danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh hợp pháp.

Tại nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ mặt hàng này, trong đó, Anh cấm tuyệt đối; Hà Lan cấm bán và sở hữu; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc kiểm soát nghiêm ngặt; Mỹ cấm cung cấp N2O cho mục đích giải trí.

Tại Việt Nam, nghịch lý N2O - một sản phẩm được y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng nhưng nằm ngoài vòng pháp luật, không được quy định tại các điều khoản cấm đầu tư kinh doanh.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội bổ sung bóng cười khí N2O dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào Điều 6 về danh mục nghề cấm đầu tư kinh doanh.

Cuối phiên thảo luận, giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, dự thảo luật đã bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và không quy định trường hợp loại trừ, do hiện chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể để cho phép đầu tư kinh doanh đối với loại hàng hóa này.

Đồng thời, dự thảo cũng quy định xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam, chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm ban hành Nghị quyết 173 của Quốc hội.

Bộ trưởng Bộ Tài chính chia sẻ, khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173, tại Việt Nam đã có một số ít nhà máy đang hoạt động sản xuất thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để xuất khẩu.

Do đó, buộc phải có điều khoản chuyển tiếp đối với các nhà máy đã được cấp phép và đang hoạt động cho đến khi hết thời hạn, tuyệt đối không cấp phép mới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Phạm Trọng Nhân và đại biểu Nguyễn Anh Trí, sẽ bổ sung thêm khí N2O và các chất hướng thần vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên - đoàn Tây Ninh thông tin, theo báo cáo số 520 của Bộ Y tế ngày 26/4/2024, tỷ lệ học sinh từ 13 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,1% (năm 2023). Đặc biệt, nhóm 13-15 tuổi tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023), gần gấp đôi.

Báo cáo của gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc, năm 2023 tại Việt Nam ghi nhận 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Thực trạng này cho thấy, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương, gây nguy cơ tác động lâu dài đến sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ. Ngoài ra, nhiều sản phẩm thuốc lá mới tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội, sử dụng các chất gây nghiện và kích thích thần kinh mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự xã hội.